Cechą charakterystyczną "niskiej emisji" jest to, iż powodowana jest przez liczne źródła wprowadzające do powietrza niewielkie ilości zanieczyszczeń. W znacznej mierze są to paleniska urządzeń grzewczych w gospodarstwach domowych silniki pojazdów mechanicznych. Spora liczba emitorów jak również to, że wprowadzanie zanieczyszczeń następuje z kominów o niewielkiej wysokości powoduje, że zjawisko to może być bardzo uciążliwe. Zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca powstawania, a są to najczęściej obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej.

Zanieczyszczenia pochodzące ze źródeł niskiej emisji są poważnym problemem ekologicznym, ekonomicznym, zdrowotnym i społecznym. Poza znaczącym negatywnym oddziaływaniem na środowisko zawarte w emitowanych do powietrza spalinach tlenki węgla, siarki i azotu, groźne związki chloru, fluoru i metali ciężkich oraz pyły wraz z kancerogennymi smołowymi aerozolami są również odpowiedzialne za dziesiątki tysięcy przypadków schorzeń u ludzi. Problem  dotyczy zarówno dużych, jak i małych miast, nierzadko miejscowości uzdrowiskowych. Z tym problemem można skutecznie walczyć, czego przykładem mogą być realizowane przez wiele gmin programy modernizacyjne. Oprócz rozwijania komunalnych sieci ogrzewania, dwa najważniejsze kierunki tych działań to oszczędność i termomodernizacja oraz wymiana przestarzałych źródeł ciepła na nowoczesne i proekologiczne.

Jak zanieczyszczenie powietrza spowodowane tzw. niską emisją wpływa na stan zdrowia społeczeństwa?

- Niska emisja powoduje szereg niekorzystnych skutków zdrowotnych: dyskomfort, podrażnienie spojówek oraz błon śluzowych, zaburzenia czynności i zwiększoną zachorowalność układu oddechowego, pogorszenie przebiegu istniejących chorób układu oddechowego i układu krążenia, wreszcie przedwczesną umieralność z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego i zwiększonej częstości występowania chorób nowotworowych. Raporty Państwowego Monitoringu środowiska wskazują, że w ostatnich dziesięciu latach jakość powietrza w Polsce poprawiła się - dane pochodzące z sieci 106 stacji pomiarowych nie wykazują obecnie przekroczeń tzw. średniorocznych stężeń trzech konwencjonalnych zanieczyszczeń. Nie powinno to jednak przysłonić kilku faktów, istotnych z punktu widzenia zdrowia publicznego. 
Przede wszystkim tego, że przestrzeganie normatywów nie chroni przed skutkami zanieczyszczeń osób z upośledzeniem stanu zdrowia. To zagrożenie zostało najlepiej zbadane w przypadku dzieci i dorosłych z istniejącymi chorobami układu oddechowego. Wyniki ponad 100 kompleksowych badań potwierdziły tę zależność także w odniesieniu ryzyka przedwczesnego zgonu.

- Co w niskiej emisji niesie największe zagrożenie?

- Gazowe i pyłowe zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego. GroŹny jest dwutlenek siarki - gaz powstający podczas procesów spalania paliw zawierających domieszkę siarki. Podstawowymi Źródłami SO2 są tzw. Źródła domowe związane ze spalaniem węgla dla celów grzewczych, Źródła przemysłowe oraz pojazdy mechaniczne. Stężenia SO2 w powietrzu atmosferycznym podlegają znacznym wahaniom. W Polsce obserwuje się od lat systematyczne obniżanie się poziomu zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki, głównie dzięki zmianie stosowanych paliw oraz wprowadzeniu tzw. kontroli emisji. Mniej korzystnie kształtuje się sytuacja w rejonach, gdzie nadal podstawowym paliwem jest węgiel. Biologiczna aktywność SO2 wynika z drażniącego działania tego gazu na błonę śluzową dróg oddechowych. Drugi z emitowanych do środowiska przez Źródła niskiej emisji gaz - dwutlenek azotu - występuje w powietrzu naturalnie w niskich stężeniach. Jego zwiększone poziomy są następstwem spalania paliw stałych i benzyn oraz w niektórych procesach technologicznych.

- A jaki wpływ na nasze zdrowie mają pyły?

- Charakterystyka chemiczna pyłu jest bardzo różnorodna i odzwierciedla złożoność Źródeł emisji. Niektóre składowe pyłów, np. kwaśne siarczany, mogą upośledzać funkcje nabłonka oddechowego i zmniejszać odporność układu oddechowego na infekcje, a także inicjować procesy zapalne w tkance płucnej. W świetle najnowszych poglądów dotyczących mechanizmów uszkadzającego działania pyłu kluczowe znaczenie kliniczne mogą mieć związki między zanieczyszczeniem a umieralnością związaną z zaostrzeniem istniejących już chorób układu oddechowego i krążenia.

- Dziękuję za rozmowę.

Rozmowa z prof. dr. hab. n. med. JANEM E. ZEJDĄ,
      doradcą światowej Organizacji Zdrowia,
      kierownikiem Zakładu Epidemiologii Śląskiej Akademii Medycznej

www.instalacje-poloczek.pl